Alles over het Prikkelbare Darmsyndroom (PDS)

Zoals jullie misschien wel weten heb ik last van het Prikkelbare Darmsyndroom (PDS). Dit is ook wel bekend onder de noemer spastische darm of Irritable Bowl Syndrom (IBS). Dit houdt in dat ik chronische buikpijnklachten heb. Vaak is het zo dat mensen er in fases last van hebben: stress is een factor die vaak zorgt voor een toename van de (pijn)klachten. Helaas heb ik er tot nu toe niet in fases last van. Vanaf mijn 14e ongeveer tot nu heb ik er eigenlijk altijd last van gehad. Wel is het zo dat de intensiteit van de klachten wisselt. Ook wisselen bij mij de voedingsmiddelen waar ik last van heb. Zo kon ik vroeger gerust uien eten (en dat deed ik dan ook), maar inmiddels kan ik zelfs het kleinste beetje uienpoeder al niet meer verdragen. Dan heb ik binnen 20 minuten echt énorme buikpijn met pijnsteken. Helaas!

Wat is PDS?
Medisch gezien is PDS geen ernstige aandoening: je kunt er gerust 100 mee worden! Het geeft ook niet meer kans op een darmonsteking of bijvoorbeeld de ziekte van Crohn. Dat neemt helaas niet weg dat de buikklachten heel ernstig en pijnlijk kunnen zijn en PDS kan daardoor je leven voor een groot deel beheersen. Ook is het niet iets waar je 1 pilletje voor in kunt nemen. De klachten wisselen van persoon tot persoon en er bestaat geen pasklare oplossing. Ieder lichaam is anders en ieder lichaam reageert dus ook anders.

De meest voorkomende klachten zijn:
⇻ (Krampende) buikpijn
⇻ Verstopping
⇻ Diarree
⇻ Opgeblazen gevoel
⇻ Brandend maagzuur
⇻ Moeheid
⇻ Slijm zonder bloed in de ontlasting (neem ALTIJD contact op met je huisarts als er bloed in je ontlasting zit!)
⇻ Psychische problemen

Wat zijn de oorzaken?
De precieze oorzaak van PDS is helaas nog niet bekend. Er kunnen meerdere factoren een rol spelen, zoals bijvoorbeeld erfelijkheid, verkeerde voeding en stress. Er is altijd sprake van een spastische beweging van de darm, waardoor deze of te snel of te langzaam werkt. Dit resulteert dan weer in diarree of verstopping.

Daarnaast kunnen ook andere factoren een rol spelen, zoals bijvoorbeeld een abnormale verwerking van prikkels in het maag-darmkanaal en wellicht ook in de hersenen. Hierdoor kunnen mensen met PDS eerder pijn ervaren in de darmen dan andere mensen. Ook een darminfectie (bijvoorbeeld voedselvergiftiging) kan PDS uitlokken of verergeren.

Hoe is het te behandelen?
Als je eenmaal de diagnose PDS hebt gekregen, dan wil je hier natuurlijk iets aan gaan doen om de klachten te verminderen. Met name als je er zo veel last van hebt dat het je alledaagse activiteiten verstoort (dit was bij mij helaas ook zo). Helaas is er dus geen pasklare oplossing of behandeling die voor iedereen werkt.  PDS kan spontaan verbeteren of zelfs verdwijnen, maar er is géén medicijn voor. Dit wisselende patroon maakt PDS zo enorm lastig.

Wel kunnen de klachten worden aangepakt zodat je het kunt beheersen en er zo min mogelijk last van hebt. Eigenlijk is de enige manier hiervoor: uitproberen, uitproberen, uitproberen. De meeste mensen die ik ken met PDS weten wel ongeveer welke voedingsmiddelen klachten uitlokken. Maar zelfs als je dat weet, dan nog kan het verstandig om een eliminatiedieet te proberen, eventueel samen met een diëtiste. Op deze manier kom je er achter of er misschien voedingsmiddelen zijn waarvan je geen idee hebt dat ze klachten veroorzaken.

Vaak worden er (online) algemene adviezen gegeven, zoals bijvoorbeeld: meer vezels eten, veel drinken etc. Deze adviezen pakken in de praktijk vaak voor iedereen weer anders uit. Je zult dus voor jezelf moeten gaan uitvinden wat werkt voor jouw lichaam. Nieuwe gewoontes creëren is óntzettend lastig (jup, guilty here!), dus het kan verstandig zijn om dit samen met een diëtiste te doen. Hij of zij zal in samenspraak met jou een voedingsadvies opstellen, zodat je klachten verminderen én – heel belangrijk – zodat er geen tekorten ontstaan.

Medicatie
Ik heb nog nooit medicatie geslikt voor mijn buikklachten, behalve dan probiotica. Dit wordt ook aangeraden, want het bevat nuttige melkzuurbacteriën die een gunstige invloed kunnen hebben op de darmklachten. Slik je dit nog niet, dan is het de moeite waard om eens te proberen. Je kunt dit kopen bij de apotheek, drogist of reformwinkel.

Ik kreeg als tip van mijn arts om eens pepermuntolie capsules te gaan gebruiken. Dit wordt blijkbaar al heel lang aangeraden, maar ik had er nog nooit van gehoord. Het belangrijkste bestanddeel van pepermuntolie is (levo)menthol. Dit is een stof die krampwerend werkt. Daarnaast heeft pepermuntolie een antibacteriële werking en wordt het toegepast tegen bacterie- en schimmelgroei. Ook kan het helpen tegen een opgeblazen gevoel, krampen en pijn.Er zijn veel verschillende merken pepermuntolie capsules op de markt. Ik kreeg als tip mee om het merk Tempocol te gebuiken (niet gesponsord hoor), omdat deze capsules door een coating maagsapresistent zijn. Dit is belangrijk, want de menthol moet zijn werk doen in de darmen en niet al oplossen in de maag. Ik ga dit zeker proberen en zal binnenkort een update plaatsten!

Voedingsadviezen
Zoals ik hierboven al aangaf, worden er heel veel algemene adviezen gegeven. Ze zijn dan misschien wel algemeen, maar toch is het verstandig hier eens naar te kijken en dit als basis te gebruiken. Daarnaast zul je dus zelf moeten uitvinden welke voedingsmiddelen jouw klachten verergeren. Welk dieet je ook volgt (of gaat volgen), onderstaande adviezen zijn voor iedereen van toepassing:

⇻ Eet zo afwisselend mogelijk zodat je genoeg voedingsstoffen binnen krijgt;
⇻ Eet genoeg vezels (volkorenbrood en volkorenproducten, groente, fruit, zilvervliesrijst en peulvruchten), ongeveer 30-40 gram vezels per dag;
⇻ Eet zo min mogelijk verzadigd vet (vaak dierlijk) en vervang dit door onverzadigd vet. Verzadigd vet wordt hard in de koelkast en onverzadigd vet blijft vloeibaar of is zacht;
⇻ Eet genoeg groente en fruit (wel soorten die je klachten niet verergeren);
⇻ Drink minimaal 2 liter vocht (koffie telt niet mee, want dat onttrekt juist vocht);
⇻ Wees spaarzaam met zout;
⇻ Drink niet te veel alcohol (voor veel mensen lokt dit ook klachten uit);
⇻ Skip je ontbijt NIET!

Wat zijn vezels nou precies? 
Vezels zijn belangrijk voor een evenwichtig dieet. Het zijn de onverteerbare delen van een plant. Er bestaan oplosbare en onoplosbare vezels:

⇻ Oplosbare vezels lossen op in water. In de darmen vormen ze een gel-achtige brij. De meeste oplosbare vezels worden door de darmbacteriën omgezet in vetzuren. Deze hebben een goed effect op de darmwand en beschermen ook tegen schadelijke bacteriën.  Deze soort vezels zitten met name in groente en fruit.
⇻ Niet-oplosbare vezels zitten vooral in graanproducten en havermout. Deze vezels zorgen ervoor dat je sneller vol zit. Ze worden niet verteerd in de dikke darm, maar nemen heel veel vocht op. Hierdoor wordt de ontlasting zachter.

FODMAP
FODMAP staat voor Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols, oftewel koolhydraten (suikers). Niet alle koolhydraten worden beschouwd als FODMAP’s. Het is ontwikkeld door twee wetenschappers – Peter Gibson and Susan Shepherd – van de Monash University in Melbourne (Australië). Zij ontdekten dat bepaalde voedingssoorten een grotere impact hebben op de darmen dan andere. Ook bleek dat als deze uit het dieet werden gehaald van mensen met PBS, dit een positieve invloed had op de klachten.

De theorie van het FODMAP-dieet is dat voeding met een hoge FODMAP-waarde zorgt voor een toename van water en gas in de darmen: ze zijn namelijk osmotisch. Dit betekent dat ze water in je darmen zuigen en dit wordt niet altijd even goed verteerd of opgenomen en dus hebben bacteriën vrij spel. Dit zorgt voor veel pijnklachten bij mensen die daar gevoelig voor zijn, zoals buikpijn, krampen, diarree (en verstopping) en een opgeblazen gevoel door gasvorming. Eigenlijk houdt het dus in dat je suiker beter kunt vermijden (dat is sowieso goed natuurlijk!) en ook moet opletten met fruit- en voedingssoorten die veel fructose bevatten, zoals appels en honing.

We hebben al een aantal artikelen geschreven over het FODMAP-dieet. Deze kun je allemaal hier vinden.

Lichaamsbeweging en ontspanning
PDS kan worden versterkt door stress. Het is daarom ook belangrijk om genoeg rustmomenten voor jezelf te nemen. Ik moet heel eerlijk zeggen dat dit voor mij persoonlijk misschien nog wel het lastigst is. Ik ben van mezelf behoorlijk perfectionistisch aangelegd, kan moeilijk ‘nee’ zeggen en ga eigenlijk altijd nét over mijn eigen grens heen. Ik heb inmiddels geleerd dat dit allesbehalve goed is voor je, dus ik ben me bewust van deze momenten. Maar, op dit gebied moet ik nog heel wat verder ontwikkelen. Ik ben wel weer begonnen met yoga om zo wat rustiger te worden.

Lichaamsbeweging is heel erg belangrijk: het helpt tegen stress en heeft ook een positieve werking op de darmen. Probeer iedere dag 30 minuten te bewegen, bijvoorbeeld wandelen, zwemmen, de trap nemen, etc. Ook dit is iets wat er bij mij in drukke tijden bij inschiet. Maar, ik heb mezelf als doel gesteld om iedere dag een uur te wandelen. Moet lukken, toch? 🙂

Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging
De Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging is de patiëntenvereniging voor iedereen met PDS-klachten. Doelen van de PDSB zijn onder andere voorlichting, lotgenotencontact en belangenbehartiging. Je kunt bij hen terecht met je vragen en voor uitgebreide informatie.

Mij lijkt het voor mezelf verstandig om toch eens een afspraak te maken met een diëtiste die gespecialiseerd is in PDS. Ik ben natuurlijk veel met voeding bezig en weet ongeveer wat ik wel en niet kan verdragen, maar ondanks dit alles worden mijn klachten eigenlijk alleen maar erger. Ik zal dit hele proces ook vastleggen voor Blij Zonder Suiker.

Ik hoop dat dit artikel wat meer informatie geeft over wat PDS nou precies is. Als je vragen, tips of opmerkingen hebt, deel ze dan vooral hieronder in de comments. Zo kunnen we elkaar helpen!